Ο φωτισμός είναι ένας παράγοντας που επηρεάζει σημαντικά την όραση των ανθρώπων και κάνει τους πιθανούς κινδύνους να γίνονται αντιληπτοί. Είναι μέσω της οπτικής αντίληψης που οι άνθρωποι βλέπουν το περιβάλλον και το περιβάλλον του με υγιή τρόπο. Το σημαντικό πράγμα στην οπτική αντίληψη, δηλαδή η παροχή ενός καλού οπτικού πεδίου και η θέαση όλων των λεπτομερειών της δουλειάς που έχει γίνει, κάνει σωστό φωτισμό. Με τον κατάλληλο φωτισμό, οι παράγοντες ατυχήματος που προκαλούνται από τον φωτισμό εξαλείφονται και η αντίληψη κινδύνου των εργαζομένων διατηρείται υψηλή όταν οι πιθανοί κίνδυνοι μπορούν να γίνουν αντιληπτοί οπτικά. Ένας σωστά κατασκευασμένος φωτισμός έχει μεγάλο μερίδιο στην πρόληψη εργατικών ατυχημάτων.
Η πρώτη προϋπόθεση του σωστού φωτισμού είναι να παρέχει επαρκή φωτισμό. Σχεδόν το 90 τοις εκατό της αντίληψης των ανθρώπων για τα αντικείμενα και τα γεγονότα γύρω τους πραγματοποιείται μέσω της αίσθησης της όρασης. Επομένως, η σημασία του επαρκούς επιπέδου φωτισμού και του κατάλληλου φωτισμού, ειδικά στη ζωή των εργαζομένων, είναι προφανής.
Ο Κανονισμός για τα Μέτρα Υγιεινής και Ασφάλειας που λαμβάνονται σε Κτίρια και Προσαρτήματα Χώρων Εργασίας, που εκδόθηκε από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης το 2013, καθορίζει τις ελάχιστες συνθήκες υγείας και ασφάλειας που πρέπει να υπάρχουν στα κτίρια και τα παραρτήματα των χώρων εργασίας. Ο κανονισμός αυτός εκδόθηκε με βάση την οδηγία 89/654/ΕΟΚ που δημοσιεύτηκε στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σύμφωνα με τις αρχές του εν λόγω κανονισμού, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να φωτίζονται επαρκώς από το φως της ημέρας. Εάν δεν μπορεί να παρασχεθεί επαρκής ποσότητα φωτός της ημέρας λόγω του πεδίου δραστηριότητας της επιχείρησης ή της κατασκευής της εγκατάστασης λειτουργίας ή εάν απαιτούνται νυχτερινές εργασίες, μπορεί να γίνει κατάλληλος και επαρκής φωτισμός με τεχνητό φως.
Σύμφωνα με τον κανονισμό, οι εργασίες φωτισμού των χώρων εργασίας πρέπει να συμμορφώνονται με το πρότυπο TS EN 12464-1. Αυτό το πρότυπο καλύπτει τα κριτήρια φωτισμού που πληρούν τις απαιτήσεις άνεσης και απόδοσης των ατόμων με κανονική όραση σε εσωτερικούς χώρους εργασίας.
Τα συστήματα φωτισμού στα περιβάλλοντα εργασίας και στις διόδους προς αυτές τις περιοχές πρέπει να είναι τέτοιου τύπου που να μην δημιουργούν κίνδυνο ατυχήματος για τους εργαζόμενους και να είναι κατάλληλα. Εάν υπάρχει κίνδυνος για τους εργαζομένους εάν το σύστημα φωτισμού απενεργοποιηθεί με κάποιο τρόπο λόγω των δραστηριοτήτων τους, πρέπει να υπάρχει ένα σύστημα φωτισμού έκτακτης ανάγκης συνδεδεμένο σε ξεχωριστή πηγή ρεύματος για να παρέχεται επαρκής φωτισμός σε αυτούς τους χώρους.
Η Διεθνής Επιτροπή Φωτισμού (CIE) ιδρύθηκε το 1913 και ορίζει τον φωτισμό ως την εφαρμογή του φωτός για να δει κανείς αντικείμενα και το περιβάλλον τους. Μια πηγή φωτός εκπέμπει φως σε διαφορετικές κατευθύνσεις και με διαφορετικές δυνάμεις. Η φωτεινή ενέργεια που εκπέμπεται από αυτή την πηγή φωτός σε μια ορισμένη κατεύθυνση ονομάζεται φωτεινή ένταση. Η ποσότητα φωτός που πέφτει σε μια μονάδα επιφάνειας μιας επιφάνειας ονομάζεται επίπεδο φωτισμού. Σε μια ηλιόλουστη καλοκαιρινή μέρα, η ένταση του φωτισμού είναι κατά μέσο όρο 100 χιλιάδες lux. Σε μια συννεφιασμένη χειμωνιάτικη μέρα, η ένταση του φωτισμού είναι περίπου 3 χιλιάδες lux. Για να γίνει ένας αποτελεσματικός και σωστός φωτισμός, το χρώμα, η κατεύθυνση, η κατανομή και η ποσότητα του φωτός είναι οι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη.
Πεδίο εφαρμογής Μετρήσεων Φωτισμού
Οι τύποι φωτισμού διαφέρουν ανάλογα με τη φωτισμένη περιοχή. Ο εσωτερικός φωτισμός είναι ο φωτισμός των εσωτερικών χώρων. Ο εσωτερικός φωτισμός παρέχεται σε χώρους εργασίας, κατοικίες, γραφεία, κυβερνητικά γραφεία, σχολεία, νοσοκομεία και παρόμοιους χώρους. Ο εξωτερικός φωτισμός παρέχεται σε χώρους όπως δρόμους, πάρκα, πλατείες, κήπους και αυτοκινητόδρομους.
Ο φωτισμός διαφοροποιείται επίσης ανάλογα με την πηγή του. Ο φωτισμός που επιτυγχάνεται με τη χρήση του φωτός της ημέρας είναι φυσικός φωτισμός. Ο φωτισμός που γίνεται όταν το φως της ημέρας δεν είναι αρκετό είναι τεχνητός φωτισμός.
Οι συνθήκες φωτισμού που πρέπει να γίνεται στους χώρους εργασίας επεξηγούνται στον Κανονισμό για τα Μέτρα Υγείας και Ασφάλειας που πρέπει να λαμβάνονται σε κτίρια και προσαρτήματα χώρων εργασίας. Όπως εξηγήθηκε παραπάνω, το επίπεδο φωτισμού δεν δίνεται στον παρόντα κανονισμό. Αντίθετα, γίνεται αναφορά στο πρότυπο TS EN 12464-1. Σε αυτό το πρότυπο, καθορίζονται οι τιμές του επιπέδου φωτεινότητας που πρέπει να υπάρχουν σε γενικές περιοχές μέσα σε κτίρια, περιοχές παραγωγής, κτίρια που παρέχουν υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης και εκπαίδευσης και δημόσιους χώρους.
Τα πρότυπα EN 12464 και ISO 8995 εφαρμόζονται για τις τιμές επιπέδου φωτισμού που πρέπει να υπάρχουν στις επιχειρήσεις στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στη χώρα μας, τα ακόλουθα πρότυπα λαμβάνονται ως βάση στις μετρήσεις φωτισμού που πραγματοποιούνται σε εξουσιοδοτημένα εργαστήρια δοκιμών και επιθεωρήσεων:
- TS EN 12464-1 Φως και φωτισμός - Φωτισμός χώρων εργασίας - Μέρος 1: Κλειστοί χώροι εργασίας
- TS EN 12464-2 Φως και φωτισμός - Φωτισμός χώρων εργασίας - Μέρος 2: Εξωτερικοί χώροι εργασίας
- TS EN 12665 · Φως και φωτισμός - Βασικοί ορισμοί και κριτήρια που καθορίζουν τους κανόνες φωτισμού
- ISO 8995-1 Φωτισμός χώρων εργασίας - Μέρος 1: Εσωτερικοί χώροι εργασίας
- ISO 8995-3 Φωτισμός χώρων εργασίας - Μέρος 3: Ανοιχτοί χώροι εργασίας
- COHSR-928-1-IPG-039 Μέτρηση των επιπέδων φωτισμού στο χώρο εργασίας - Καναδική προστασία της υγείας κατά την εργασία, πολιτικές και καθοδήγηση
Σύμφωνα με τις ισχύουσες νομικές ρυθμίσεις και τα σχετικά πρότυπα, στους χώρους εργασίας πρέπει να παρέχεται ανάλογο και ομοιόμορφα κατανεμημένο επίπεδο φωτός. Ενώ γίνεται ο γενικός φωτισμός, θα πρέπει να διασφαλίζεται ότι το φως κατανέμεται ομοιογενώς στο περιβάλλον. Στους χώρους εργασίας πρέπει να δίνεται προτεραιότητα στον φυσικό φωτισμό. Ωστόσο, εάν το επίπεδο φωτεινότητας που επιτυγχάνεται με φυσικό φωτισμό δεν είναι αρκετό, θα πρέπει να υποστηρίζεται με τεχνητό φωτισμό. Επιπλέον, εάν απαιτείται περισσότερος φωτισμός λόγω του πεδίου δραστηριότητας, χρησιμοποιείται και τοπικός φωτισμός. Σε αυτές τις μελέτες είναι απαραίτητο να μην δημιουργούνται κίνδυνοι για τους εργαζομένους και να εξετάζονται οι επιπτώσεις όσον αφορά την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία.
Ο φωτισμός πρέπει να είναι επαρκής ώστε οι εργαζόμενοι να μπορούν να αντιληφθούν τους κινδύνους και να μην εμφανίσουν οπτική ανεπάρκεια. Σημαντικό μέρος των εργατικών ατυχημάτων στους χώρους εργασίας οφείλεται στην έλλειψη επαρκούς φωτισμού. Επομένως, οι τιμές φωτισμού στους χώρους εργασίας δεν πρέπει να είναι κάτω από τα ελάχιστα επίπεδα που καθορίζονται στα πρότυπα. Όσο πιο επαρκές επίπεδο φωτισμού μπορεί να παρασχεθεί, τόσο πιο ξεκάθαρες είναι οι λεπτομέρειες της εργασίας που έχει γίνει. Σύμφωνα με μελέτη που διεξήχθη από το Αμερικανικό Εθνικό Συμβούλιο Ασφάλειας, το 5 τοις εκατό των εργατικών ατυχημάτων οφείλονται στον κακό φωτισμό. Η αυξανόμενη κόπωση των ματιών αυξάνει αυτό το ποσοστό έως και 20 τοις εκατό.
Η μέθοδος COHSR-928-1-IPG-039 χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση της έκθεσης των εργαζομένων στις μετρήσεις φωτισμού που πραγματοποιούνται από τα εξουσιοδοτημένα ιδρύματα στους χώρους εργασίας. Η μέθοδος αυτή, που προέρχεται από τον Καναδά, είναι για τη μέτρηση των επιπέδων φωτισμού στους χώρους εργασίας και περιλαμβάνει πολιτικές για την προστασία της επαγγελματικής υγείας των εργαζομένων.
