Ως χημική ουσία, εκφράζονται όλα τα είδη στοιχείων, ενώσεων ή μειγμάτων που βρίσκονται σε φυσική κατάσταση, παράγονται, χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια μιας διαδικασίας ή προκύπτουν συμπεριλαμβανομένων των αποβλήτων.

Εάν οι επιχειρήσεις πρέπει να εργαστούν με χημικές ουσίες λόγω του πεδίου δραστηριότητάς τους, είναι υπεύθυνες για τις ακόλουθες καταστάσεις:

• Αποτροπή έκθεσης των εργαζομένων σε χημικές ουσίες
• Ελαχιστοποίηση της έκθεσης σε χημικά εάν δεν μπορούν να το παρέχουν
• Να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία των εργαζομένων από τους κινδύνους των χημικών ουσιών.

Οι επιχειρήσεις πρέπει να διενεργήσουν μελέτη εκτίμησης κινδύνου προκειμένου να διαπιστωθεί εάν υπάρχουν επικίνδυνες χημικές ουσίες στο εργασιακό περιβάλλον και να προσδιοριστούν οι αρνητικές επιπτώσεις όσον αφορά την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων εάν εντοπιστούν. Οι αρχές αυτής της μελέτης περιλαμβάνονται στον Κανονισμό Εκτίμησης Κινδύνου για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία που δημοσιεύθηκε από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης το 2012.

Τα ακόλουθα σημεία θα πρέπει να ληφθούν ιδιαίτερα υπόψη σε αυτή τη μελέτη εκτίμησης κινδύνου:

• Τι είδους κινδύνους και ζημιές προκαλεί η χημική ουσία όσον αφορά την υγεία και την ασφάλεια;
• Πληροφορίες για την ασφάλεια του υλικού πρέπει να ληφθούν από τον κατασκευαστή, τον εισαγωγέα ή τον πωλητή
• Τύπος έκθεσης, επίπεδο και διάρκεια χημικών ουσιών
• Η ποσότητα της χημικής ουσίας, οι συνθήκες χρήσης και πόσο συχνά χρησιμοποιείται
• Οριακές τιμές επαγγελματικής έκθεσης και βιολογικές οριακές τιμές στα παραρτήματα του κανονισμού
• Επιπτώσεις των μέτρων που λαμβάνονται και που πρέπει να ληφθούν
• Εάν υπάρχει προηγούμενη επίβλεψη υγείας, τα αποτελέσματά τους
• Εάν χρησιμοποιούνται περισσότερες από μία χημικές ουσίες στην επιχείρηση, σε ποιο βαθμό αυτές οι ουσίες επηρεάζουν η μία την άλλη.

Προφυλάξεις που πρέπει να λαμβάνονται για την έκθεση σε χημικά

Ο Κανονισμός για τις Προφυλάξεις Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία με Χημικά εκδόθηκε από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης το 2013. Στόχος αυτής της μεθόδου είναι η προστασία της υγείας των εργαζομένων. Με τον κανονισμό, στοχεύει στην προστασία των εργαζομένων από τους κινδύνους που προκύπτουν από τις αρνητικές επιπτώσεις των χημικών ουσιών που βρίσκονται, χρησιμοποιούνται ή υποβάλλονται σε επεξεργασία με κάποιο τρόπο. Αυτοί οι κίνδυνοι μπορεί να είναι παρόντες ή να προκύψουν στο μέλλον. Για την προστασία της υγείας των εργαζομένων από όλους αυτούς τους κινδύνους και για την εξασφάλιση ενός ασφαλέστερου εργασιακού περιβάλλοντος, περιλαμβάνονται στον εν λόγω κανονισμό οι ελάχιστες προϋποθέσεις που απαιτούνται από τις επιχειρήσεις.

Κατά την προετοιμασία του παρόντος κανονισμού, ελήφθησαν ως βάση οι ακόλουθες οδηγίες που δημοσιεύθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο:

• Οδηγία 1998/1998/ΕΚ που εκδόθηκε το 24
• Οδηγία 1991/1991/ΕΟΚ που εκδόθηκε το 322
• Οδηγία 2000/2000/ΕΚ που εκδόθηκε το 39
• Οδηγία 2006/2006/ΕΚ που εκδόθηκε το 15
• Οδηγία 2009/2009/ΕΕ που εκδόθηκε το 161

Οι προφυλάξεις που πρέπει να λαμβάνονται για την εργασία με επικίνδυνα χημικά και την πρόληψη της έκθεσης σε χημικά περιλαμβάνονται στον εν λόγω κανονισμό. Αντίστοιχα, προκειμένου να διασφαλιστεί η υγεία και η ασφάλεια των εργαζομένων στις εργασίες με επικίνδυνα χημικά, θα πρέπει να ληφθούν τα ακόλουθα μέτρα προκειμένου να εξαλειφθούν ή να ελαχιστοποιηθούν οι πιθανοί κίνδυνοι:

• Κάνοντας ρυθμίσεις σύμφωνα με τις δραστηριότητες και τη ροή εργασίας στην επιχείρηση
• Εργασία με επικίνδυνα χημικά με πολύ λίγους υπαλλήλους
• Διατήρηση της ποσότητας χημικών και του χρόνου έκθεσης στο ελάχιστο επίπεδο στο οποίο θα εκτεθούν οι εργαζόμενοι
• Διατήρηση της ποσότητας των χημικών που θα χρησιμοποιηθούν στην επιχείρηση στο χαμηλότερο επίπεδο
• Διατηρώντας το περιβάλλον εργασίας και το περιβάλλον καθαρό και τακτοποιημένο ανά πάσα στιγμή.
• Παροχή κατάλληλων και επαρκών συνθηκών ώστε οι εργαζόμενοι να κάνουν τον ατομικό τους καθαρισμό
• Να παρέχει τις καταλληλότερες συνθήκες για την επεξεργασία, χρήση, μεταφορά και αποθήκευση επικίνδυνων χημικών ουσιών εντός της επιχείρησης.
• Χρήση μεθόδου υποκατάστασης και συνεπώς μείωση της έκθεσης των εργαζομένων (δηλαδή χρήση άλλων ουσιών αντί επικίνδυνων χημικών ουσιών και μη κίνδυνος για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων)
• Χρησιμοποιώντας νέες μεθόδους και νέα μηχανήματα, υλικά και εξοπλισμό ακολουθώντας τις τεχνολογικές εξελίξεις
• Εφαρμογή μέτρων συλλογικής προστασίας για την πρόληψη κινδύνων στην πηγή
• Εφαρμογή μεθόδων ατομικής προστασίας σε σημεία όπου οι κίνδυνοι δεν μπορούν να αποφευχθούν
• Διεξαγωγή επαρκών ελέγχων, επιθεωρήσεων και επιτήρησης για τη διασφάλιση της αποτελεσματικότητας των μέτρων που λαμβάνονται

Οι επιχειρήσεις πρέπει να διασφαλίζουν ότι η μέτρηση και η ανάλυση των επικίνδυνων χημικών ουσιών όσον αφορά την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων διεξάγονται συνεχώς. Αυτές οι μετρήσεις πρέπει να επαναλαμβάνονται κάθε φορά που προκύπτουν νέες καταστάσεις που επηρεάζουν την έκθεση των εργαζομένων σε χημικές ουσίες.

Σε αυτές τις δοκιμές και μετρήσεις που πραγματοποιούνται από διαπιστευμένους οργανισμούς δοκιμών και επιθεωρήσεων, λαμβάνονται υπόψη οι οριακές τιμές επαγγελματικής έκθεσης που εξηγούνται στα παραρτήματα του κανονισμού για τις προφυλάξεις υγείας και ασφάλειας κατά την εργασία με χημικά προϊόντα (Παράρτημα 1). Στο παράρτημα του εν λόγω κανονισμού επεξηγούνται και οι απαγορευμένες εργασίες με απαγορευμένα χημικά (Παράρτημα 3).

Στον κανονισμό, οι οριακές τιμές έκθεσης καθορίζονται σε δύο διαφορετικές βάσεις.

• Ο χρονοσταθμισμένος μέσος όρος μετρήθηκε ή υπολογίστηκε για περίοδο 8 ωρών
• Ανώτατη οριακή τιμή έκθεσης που δεν πρέπει να ξεπεραστεί για περίοδο 15 λεπτών, εκτός εάν έχει καθοριστεί άλλη ώρα.

Οι επιχειρήσεις πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα αποτελέσματα των μετρήσεων που λαμβάνονται κατά την εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους. Σε περίπτωση υπέρβασης των οριακών τιμών επαγγελματικής έκθεσης, πρέπει να λαμβάνονται προστατευτικά και προληπτικά μέτρα στην επιχείρηση. Για το λόγο αυτό, θα πρέπει να γίνονται μετρήσεις και δοκιμές έκθεσης σε χημικές ουσίες. Εν ολίγοις, το κτίριο της επιχείρησης, το εργασιακό περιβάλλον και τα μηχανήματα και ο εξοπλισμός που χρησιμοποιούνται πρέπει να βρίσκονται υπό συνεχή έλεγχο.

Εάν ο χημικός τομέας ταξινομείται ως προς τις επιχειρήσεις που εργάζονται με χημικά, μπορούν να παρατίθενται τα ακόλουθα:

• Οργανικές και ανόργανες χημικές ουσίες
• Πλαστικά, ίνες, συνθετικές ρητίνες
• Φάρμακα και φαρμακευτικές χημικές ουσίες
• Μέσα καθαρισμού, πλυσίματος, γυαλίσματος και αρωματοποιίας
• Χρώματα, βερνίκια, σμάλτο και λάκες
• Χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στη γεωργία
• Διάφορα χημικά προϊόντα
• Προϊόντα πετρελαίου

Όλες οι χημικές ουσίες προκαλούν βλαβερές συνέπειες εάν εισέλθουν στους ζωντανούς οργανισμούς με συγκεκριμένο τρόπο και σε συγκεκριμένη ποσότητα. Η σοβαρότητα της επίδρασης των χημικών ουσιών που λαμβάνονται στον οργανισμό είναι ανάλογη της ποσότητας.

Οι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για την υγεία και τη διατροφή μπορεί να αυξάνουν την ποιότητα ζωής, αλλά είναι γεγονός ότι είναι επιβλαβείς για τους εργαζόμενους και τις περιβαλλοντικές συνθήκες στους προαναφερθέντες τομείς. Δεν είναι όλες οι χημικές ουσίες εξίσου επιβλαβείς. Επιπλέον, οι επιβλαβείς επιπτώσεις τους δεν περιορίζονται στα δικά τους χαρακτηριστικά. Οι χημικές ουσίες μπορούν να έχουν επιβλαβείς επιπτώσεις με πολλούς τρόπους. Ωστόσο, μπορεί να μην δείχνουν την επίδρασή τους με τον ίδιο τρόπο και την ίδια στιγμή. Οι επιδράσεις των χημικών ουσιών εξαρτώνται πλήρως από τις συνθήκες χρήσης και αποθήκευσης.