Amonyak (NH3), rengi olmayan, kekremsi bir kokusu olan, zehirli ve aşındırıcı özellikte bir gazdır ve havadan ağırdır. Azot ve hidrojenden oluşan kimyasal bir bileşiktir. Su ile seyreltilmiş amonyak bile (amonyum hidroksit), çok aşındırıcı özelliktedir. Gaz durumunda olsun sıvılaştırılmış şekli olsun amonyak, cilde ve gözlerde temas ettiği takdirde yanmaya sebep olmaktadır. Amonyak hava ile karıştığı zaman, yanıcı bir karışım haline dönüşmektedir. Ayrıca amonyak gazı havadaki nem ile birleşerek zemine Azot ve Hidrojen birleşimi olan, keskin kokulu bir Gaz (NH3).Başlıca amino asitlerin deaminasyonundan ve nükleik asit, aminler gibi diğer kaynaklardan oluşan suda çözünen, oldukça zehirli artık ürün, NH3.çökmektedir.
Amonyak, Azot ve hidrojenden oluşan renksiz ve kötü kokulu bir gazdır. Kimyasal formülü NH3'tür. OH− iyonu içermediği halde zayıf baz özelliği gösterir.
Gazlaşma gizli ısısı çok yüksek olduğundan sanayi tesislerinde soğutucu Madde olarak da kullanılır. Molekül ağırlığı 17,0304 g/mol, 1 Atmosfer basıncında kaynama noktası -33.34 °C (239.81 K) dir.-78 derecede donduğundan oda koşullarında gaz halinde bulunur. Molekül şekli üçgen piramittir. Molekülleri polar olduğundan Su içinde yüksek oranda çözünür.
Amonyak, gübre, ilaç, boya, parfüm gibi maddelerin sentezlenmesinde ilk aşamada kullanılmaktadır. Amonyak ayrıca temizlik maddelerinde de kullanılır. Amonyak canlılar için zehirli bir maddedir, kullanılırken dikkat edilmesi gerekir. Amonyak kovalent bağlı bileşiktir. Ametal + Ametal bağıdır. Molekülleri polar olduğundan su içinde yüksek oranda çözünür. Amonyak molekülleri kendi aralarında olduğu gibi su molekülleri ile de zayıf hidrojen bağları oluşturur.
Bu sebepten suda çok çözünür. 1 atm Basınç ve 0 derecede 1 Litre suda 1300 litre, 20 derecede ise 700 litre amonyak çözünür. Oda koşullarında doymuş amonyak çözeltisi yüzde 34 lük olup yoğunluğu 0,88 g/ml dir.
Piyasada amonyak adı altında satılan maddeler amonyağın sulu çözeltisi olan amonyum hidroksittir.
Azot ve hidrojenden oluşan renksiz bir gazdır. İnsanın gözünü yaşartan ve burnunun akmasına neden olan keskin bir kokusu vardır. Ticari amaçlarla kullanılan ve amonyak olarak bilinen sıvı amonyak gazı değildir. Bu aslında amonyağın su içinde erimiş durumda olduğu amonyum hidroksittir. Amonyum hidroksit çok kuvvetli bir alkalidir. Evlerde temizlik işlerinde oldukça yararlıdır.
Amonyak gazı iki farklı yöntemle elde edilir. Sanayide yaygın olarak kullanılan yöntemde azot ve hidrojen sıkıştırılarak kızgın demir veya platinyum üzerinden geçirilir. İkinci yöntem ise fabrikaların bacalarından çıkan dumanın arıtılmasıdır. Amonyak, havagazı fabrikalarında elde edilen yan ürünlerden biridir.
İlk olarak 1770’li yıllarda Amon tapınağı yakınlarında hazırlandığı ve bu yüzden Mısır tanrısı Amon’dan esinlenerek bu kimyasal bileşiğe amonyak dendiği sanılmaktadır. Amonyak, havagazı ve kok fabrikalarında ikinci dereceden bir ürün olarak elde edilmektedir. Bugünse hava azotundan sentetik olarak elde edilmektedir. İnsan ve hayvanların vücudunda bulunan proteinler parçalanma gösterdiği zaman da amonyak ortaya çıkmakta ve idrarla dışarı atılmaktadır. Hayvansal ve bitkisel proteinlerin çürümesi ile de havaya çok az miktarda amonyak yayılmaktadır.
Amonyak bileşiğinin gazlaşma gizli ısısı çok yüksektir ve bu özelliği ile sanayi tesislerinde soğutucu madde olarak kullanılmaktadır. Genelde oda koşullarında gaz şeklinde bulunmaktadır.Ayrıca amonyak, ilaç, boya, parfüm ve gübre yapımında maddelerin sentezlenmesi amacı ile başlangıç maddesi kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra temizlik maddelerinde de amonyak kullanılmaktadır.Ancak amonyak bütün canlılar için zehirli bir madde olduğu için, bilinçli kullanılması gerekmektedir. Su içinde çok kolay çözünür. Amonyak gazı doğrudan solunacak olursa zehirlenmeye yol açmaktadır. Amonyak karıştırılmış sıvıların içilmesi de zehirlenmeye neden olmaktadır. Zehirlenme belirtileri solunum darlığı, kusma ve ishaldir. Ayrıca amonyak gazı akciğer ödemine ve bronşite neden olmaktadır. Havada ve sıvılarda amonyak miktarını belirleyen ölçümler yetkili laboratuvarlar tarafından yapılmaktadır.
Kuruluşumuz gaz ölçümleri kapsamında amonyak (NH3) ölçümlerini de gerçekleştirmektedir. Bu çalışmalarda ilgili yasal düzenlemelere, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara ve test yöntemlerine uygun hareket edilmektedir.Amonyak, formülü NH3 olan; azot atomu ve hidrojen atomundan oluşan renksiz, keskin ve hoş olmayan kokuya sahip bir gaz bileşiğidir. OH- iyonu içermediği halde suda ayıf baz özelliği gösterir. Bir amonyak molekülü, bir azot ve üç hidrojen atomundan oluşur.
Kullanım alanları aşağıda belirtilmiştir:
- Boyalarda
- Parfümlerde
- Temizlik malzemelerinde
- Patlayıcılarda
- Gübre yapımında
- Sanayide
- Nitrik asidin üretiminde
- Ürede
- Plastiklerde
